سرخوردگی مهره کمر یکی از عارضههای ستون فقرات است که بر مهرههای کمری ستون فقرات اثر میگذارد. این بیماری باعث میشود یکی از مهرههای کمری روی مهره پایینی به سمت جلو بلغزد. این عارضه دردناک خوشبختانه در اکثر موارد به کمک روشهای جراحی و یا غیرجراحی قابل درمان است.
علایم :
بسیاری از بیماران مبتلا به سرخوردگی مهره با هیچگونه علامتی مواجه نمیشوند و حتی از ابتلا به این عارضه آگاه نیستند. اما پس از بروز علائم، اکثر بیماران از کمر درد رنج میبرند. این درد معمولاً در کمر منتشر میشود و شبیه به رگ به رگ شدن و کشیدگی عضلانی است.
سرخوردگی مهره و جابه جایی مهره های کمر گاهی نتیجه گرفتگی یا اسپاسم عضلههای همسترینگ واقع در پشت ران است. عضلههای منقبض همسترینگ باعث میشود تا بیمار گامهای کوتاهتری بردارد و زانوها را هنگام راه رفتن اندکی خم کند. چنانچه مهره سر خورده به عصب فشار وارد کند، ممکن است درد در پایین پا منتشر شود و بیمار بیحسی یا گزگز پا را تجربه کند.
درمان : داروهای ضد التهاب و جراحی
مراقبتهای پس از جراحی :
زخم و پانسمان
- در صورتی که زخم ترشحات خونابه ای داشته باشد، پانسمان باید مکررا تعویض گردد. در صورتی که ترشحات بیش از دو روز ادامه پیدا کند باید به جراح اطلاع داده شود.
- در صورت استفاده از نخ غیر قابل جذب، برداشت نخ تقریبا ۱۰ روز بعد از عمل انجام خواهد شد. معمولا استحمام بعد از ترخیص از بیمارستان بلامانع است ولی توصیه می شود به علت مرطوب شدن محل زخم حتما بعد از حمام، زخم با حوله ای تمیز خشک و روی آن با چند تا گاز استریل خشک پوشانده شود.
حرکت
- بیمار باید بداند حداقل ۶ هفته ترمیم زمان می برد.
- در صورتی که جراح برای پایداری بیشتر ستون فقرات مجبور به استفاده از ابزارهای فلزی (تیتانیوم، پلاتین و غیره) شده باشد، ترمیم و اتصال کامل آن به استخوان بعضا تا ۶ ماه به طول می انجامد.
- راه رفتن بیمار قبل از ترخیص از بیمارستان باید توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یا خود جراح بررسی شود تا از توانایی راه رفتن، قدرت و تعادل مشکلی نداشته باشند.
- حرکت شاید مهم ترین دغدغه بیمار بعد از عمل ستون فقرات باشد.
- توجه: نشستن، درازکشیدن، ایستادن و راه رفتن بعد از عمل ستون فقرات حتی از همان ابتدا بلامانع هستند. بالا رفتن از پله به صورت یکی یکی ممکن است ولی بهتر است ابتدا با نظارت پزشک یا همراه بیمار باشد.
- از انجام حرکات تکراری و ناگهانی مثل حرکاتی چون خم شدن و دولا شدن، چرخش، بالارفتن از نردبان و بشین پا شو تا سه ماه جدا باید خودداری شود.
- از بلند کردن اجسام سنگین تر از ۳٫۵ کیلوگرمی تا ۱٫۵ ماه باید اجتناب شود. بلند کردن اجسام از روی زمین بدون خم کردن کمر و فقط با خم کردن زانو باشد.
- باید دقت شود تا اشیاء ریز یا هر وسیله ای در کف منزل نباشد تا احتمال زمین خوردن افزایش نیابد.
ورزش و تمرین
- ورزشهای ترکیبی بهترین نوع تمرینات هستند. باید توجه داشته باشید نوع تمرینات در ۱٫۵ تا ۳ ماه اول بسته به صلاحدید پزشک و روش عمل انجام شده متفاوت و قاعدتا سبک باید باشد.
- ورزش های بی هوازی مثل تمرینات تقویتی و کششی اندامها، ورزش های هوازی مثل پیاده روی روی سطح غیرشیبدار و آب درمانی بسیار مفید و بی خطر هستند.
- از دراز نشست، پریدن، شیرجه زدن، لگد زدن و حرکات چرخشی باید به شدت پرهیز کرد. استفاده از دوچرخه متحرک و ثابت، اسکی فضایی، تردمیل و ورزشهای پله ای نیز در یک تا سه ماه اول باید اجتناب کرد، مگر پزشک متخصص به شما اجازه این فعالیت ها را بدهد.
- ورزش ها باید کاملا با تجویز پزشک متخصص باشد تا در ادامه بیمار دچار عوارض ناخوشایند نشود.
- در صورت بروز درد بعد از عمل ستون فقرات به دنبال ورزش، یا کمر همچنان تحریک پذیر است یا تکنیک تمرینات غلط می باشد.
- بعد از سه ماه انتظار داریم بیمار فعالیت های روزمره خود را بدون درد انجام دهد.
استحمام
در سه ماه اول استفاده از “وان” ممنوع است. پیشنهاد مناسب در این مدت استحمام به صورت نشسته روی صندلی و زیر دوش می باشد.
تغذیه
یکی از عوامل موثر در بهبود و ترمیم تغذیه می باشد. مهمترین مورد، دریافت پروتئین، ویتامین ها و کالری کافی از مواد غذایی در کنار اصلاح کم خونی بعد از عمل ستون فقرات می باشد.
بریس یا ارتوز
استفاده از کمربند، گردنبند و یا پشت بند معمولا در برخی عمل های جراحی استفاده میشود. ولی در برخی عمل های ستون فقرات که چند مهره عمل شده اند یا از ابزارهای فلزی استفاده شده است مدت طولانی تری (تا سه ماه) نیاز خواهد بود.
رانندگی
معمولا اجازه رانندگی از هفته چهارم بعد از عمل تا دو ماه ستون فقرات بلامانع است مگر اینکه در زمان استفاده از پدال ها بیمار دچار درد شود. بیمار باید دقت کند تا از نشستن طولانی مدت در ماشین پرهیز کند. توصیه می شود هر نیم تا یکساعت از ماشین بیرون بیاید و چند دقیقه ای پیاده راه برود.
خوابیدن
خوابیدن بهتر است روی تشک خیلی نرم نباشد. حالت خوابیدن بسیار مهم است و بیمار باید مواظب باشد تا در حین خواب، نپیچد یا خیلی خم نشود (پوزشن جنینی) و دمر نخوابد.
نشستن
در ۱ ماه اول باید از نشستن طولانی مدت بیش از ۳۰ دقیقه پرهیز کرد. هنگام نشستن حتما باید تکیه گاه باشد تا ستون فقرات به آن تکیه کند. ترجیحا از پشتی نباید استفاده کرد.
داروها
در ۶ ماه اول ترجیحا بهتر است از داروی استروئید (کورتون) و ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و ایندومتاسین و غیره استفاده نشود. تجویز استامینوفن و داروهای نارکوتیک برای درد مناسب ترند.
ویزیت مجدد
بعد از عمل جراحی ستون فقرات، بیمار باید توسط جراح و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ویزیت های مکرر تا ۶ ماه داشته باشند تا جراح از نظر وضعیت عمل (با معاینه و گرفتن عکس کمر) و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی از نظر توانبخشی دستورات لازم را بدهند.
سیگار کشیدن
در ۶ ماه اول به علت اهمیت استخوان سازی در محل عمل ستون فقرات، باید از سیگار کشیدن توسط بیمار (اولیه) و اطرافیان )ثانویه) پرهیز شود. چون سیگار یکی از عوامل کاهش تراکم استخوان می باشد.
خستگی
یکی از عوارض بعد از عمل ستون فقرات در ۴ ماه اول، خستگی است که معمولا به علت سندرم تحلیل، کم خونی و افسردگی می باشد. بهترین راه حل پیشگیری و درمانی شروع هر چه زودتر ورزش است. البته برخی داروهای بدون عارضه نیز برای خستگی قابل تجویز هستند.
تغییرات وزن
افزایش وزن به علت کم تحرکی و دریافت کالری بیش از حد و کاهش وزن به علت سوء تغذیه می توانند رخ دهند و از هر دوی این موارد باید اجتناب شود چون هر دو مورد باعث تغییر نتایج عمل و تاخیر در ترمیم می شوند. در بیمارانی که قبل از عمل چاق هستند، بعد از عمل باید برنامه تمرینی و غذایی مناسبی داشته باشند.
فعالیت های تفریحی
فعالیت های تفریحی و ورزشی مثل فوتبال بازی کردن و غیره همگی بسته به نوع جراحی (نظر جراح) و پیشرفت روند توانبخشی و علایم بیمار دارد. این فعالیت ها معمولا با محدودیت هایی هر چند کم نسبت به قبل از عمل ستون فقرات همراه خواهد بود
