چربي هاي خون
به طور كلي دونوع چربي در خون وجود دارد :
- كلسترول
- تري گليسيريد
كلسترول چيست ؟ كلسترول يك ماده نرم و مومي شكلي است كه يك نوع چربي به شمار مي رود و در خون وهمه بافت هاي بدن وجود دارد . كلسترول در ساختمان غشاي سلول ها ، برخي هورمون ها (هورمون زنانه مثل استروژن وهورمون مردانه مثل تستوسترون ) و ....... شركت دارد وجود آن براي سلامت بدن ضروري است . كلسترول بدن از دو راه به دست مي آيد : بدن انسان 2 گرم كلسترول در روز يعني تا حدود 85 درصد از ميزان كلسترول خون را توليد مي كند . 15 درصد ديگر از طريق رژيم غذايي يك فرد به وجود مي آيد . بيشترين كلسترول از روغن ها و چربي هاي موجود در مواد غذايي گرفته مي شود . كلسترول در خون به دو شكل اصلي انتقال مي يابد :
- يكي كلسترول (بد ) (كلسترول LDL) كه غلظت بالاي آن با افزايش رسوب كلسترول در ديواره رگهاي خوني وتصلب شرايين (مستعد شدن براي بيماري هاي قلبي - عروقي) همراه است و بايد سعي شود كه ميزان آن در خون كاهش يابد
- دوم كلسترول (خوب) (كلسترول HDL) كه با انتقال كلسترول اضافي خون به كبد ، سبب دفع آن از بدن مي گردد . بنابراين غلظت هاي بيشتر (خوب) با بروز كمتر بيماري هاي قلبي – عروقي همراه است .
تري گليسيريد چيست ؟
تري گليسريد يك شكل شيميايي پايه و اوليه از چربي است و رايج ترين نوع چربي در بدن است . ازطريق غذا وارد بدن مي شود ، علاوه بر اين مقداري از آن در بدن نيز ساخته مي شود .
عوارض افزايش كلسترول وتري گليسيريد در خون چيست ؟
افزايش تري گليسيريد خون :
- خطر ابتلا به بيماري قلبي يا حمله قلبي يا سكته مغزي را نسبت به افراد داراي مقادير طبيعي آن تا 4 برابر افزايش مي دهد .
- ديابت نوع 2: مقادير بالاي تري گليسيريد يكي از علائم ابتلا به مقاومت به انسولين است بدین معنا که بدن شما نمی تواند از انسولین استفاده كند (هورموني كه قند خون را كنترل مي كند .)
- اگر مقادير تري گليسيريدتان "خيلي بالاست " – بالاي 500 ميلي گرم در ليتر – به التهاب پانكراس ميتلا خواهيد شد و احتمال ابتلا به بيماري هاي كبدي در شما چندين برابر مي شود .
افزايش كلسترول خون :
زمانيكه شما داراي كلسترول LDL زيادي در خون هستيد ، آنها به چربيها و ساير مواد ملحق شده وبر روي ديواره سرخرگهاي شما رسوب مي كنند . در نتيجه سرخرگها دچار انسداد و تنگي شده و جريان خون كاهش مي يابد . اگر اين پلاك موجود بر روي ديواره سرخرگها پاره يا زخمي شود ، ممكن است يك لخته خون در اين محل تشكيل گردد و يا ممكن است اين تكه پاره يا زخمي شده در جريان خون منتقل شود . اگر لخته خون ، كه در اين محل تشكيل مي شود جريان خون به قلب را دچار انسداد سازد . حمله قلبي ، و اگر سبب انسداد سرخرگ ، خونرساني كننده به مغز شود ،( سكته مغزي ) رخ مي دهد .
عوامل افزايش دهنده تري گليسريد خون :
- چاقي كه مهم ترين عامل خطر است .
- ديابت ، مشكلات تيروئيد و بيماري هاي كليوي .
- ارث و ژنتيك
- مصرف بعضي دارو ها مثل استروژن ، قرص هاي ضد بارداري ، بتابلوكرها و استروئيدها (كورتونها)
- مصرف زياد مواد غذايي شيرين و چرب
- نوشيدن الكل
عوامل افزايش دهنده غلظت كلسترول خون
- نوع و مقدار مواد غذايي
- وزن بدن : اضافه وزن مي تواند سبب افزايش كلسترول LDL و كاهش كلسترول HDL شود .
- ارث ، وراثت وژنها نقش مهمي در وضعيت كلسترول خون دارند .
- سن و جنس : افزايش غلظت كلسترول خون معمولا در حوالي 20 سالگي آغاز مي شود . زنان پيش از يائسگي ، غلظت كلسترول كمتري نسبت به مردان همسن خود دارند .
- فقدان فعاليت هاي بدني و ورزش
درمان : براي كاهش كلسترول و تري گليسيريد خون ، رژيم غذايي و ورزش ، بهترين راه براي كاهش چربيهاي خون هستند . اگر شما نمي توانيد با ورزش و رژيم غذايي چربيهاي خون خود را كاهش دهيد ، بايستي تحت نظر پزشك از دارو استفاده كنيد .سيگار نكشيد .
راهنماي مصرف غذا
برنامه غذايي مناسب براي كاهش تري گليسريد :
- كمتر غذا بخوريد و بيشتر فعاليت كنيد : اگر مي خواهيد تري گليسريد خود را كاهش دهيد ، بايد مقدار انرژي كه مي سوزانيد بيشتر از مقداري باشد كه دريافت مي كنيد .
- قند وشكر همانند يك سم براي شماست .
شكر هيچ ماده مغذي ندارد و فقط كالري دارد . خيلي سريع هم تبديل به تري گليسريد مي شود . نوشابه ها ، دسرهاي شيرين ، شيريني ها ، شكلات ، كيك ، كلوچه آب نبات ، آدامس ، آب ميوه هاي مصنوعي ،ژله ، كرم كارامل و ....... همگي داراي قند هستند . كربوهيدرات هاي پيچيده بهتر از کربوهیدرات های ساده مثل قند و شکر هستند . منابع غذایی کربوهیدرات های پیچیده شامل : نان و غلات سبو س دار ، سبزی ها ، میوه ها و حبوبات است . کربو هیدرات های پیچیده از نظر مواد مغذي ، غني هستند و داراي انواع ويتامين ، املاح و آنتي اكسيدان ها هستند .
- غذاهايي را كه داراي مقدار زيادي انرژي و
كربوهيدرات هستند ، نخوريد . گوشت بدون چربي ، ميوه ها و سبزي ها ، لبنيات كم چرب بايد قسمت عمده غذاي دريافتي شمارا تشكيل دهند
- مقدار و نوع چربي مصرفي خود را در نظر داشته باشيد . چربي هاي اشباع و جامد را مصرف نكنيد ، مثل روغن نباتي جامد ، كره ، مارگارين ، چربي گوشت ، پوست مرغ ، لبنيات پرچرب، خامه و سس مايونز. روغن هاي گياهي مايع را مي توانيد مصرف كنيد . مصرف اسيد هاي چرب امگا 3– (در ماهي وروغن تخم كتان) براي شما مفيد است .
- به هيچ عنوان الكل ننوشيد ، زيرا الكل خيلي سريع مقدار تري گليسريد خون را افزايش مي دهد .
- (براي كاهش كلسترل خون از اين غذاها بيشتر استفاده كنيد ) : شير كم چرب (2-1% چربي ) يا بدون چربي ، ماست (چربي 2%يا كمتر ) ، پنيرهاي تهيه شده از شير و ماست بدون چربي
- قسمت هاي بدون چربي گوشت
- ماهي ، گوشت مرغ و بوقلمون (بدون پوست )و به صورت كباب شده ، نيم پز يا آب پز
- كيك وشيريني كم چربي (بدون خامه و كرم)
- سس مايونز كم چربي ، سس سالاد كم چربي (مصرف در حد متعادل)
- روغن آفتابگردان ، روغن زيتون ، روغن ذرت و روغن سويا (مصرف در حد متعادل)
- آجيل (گردو وبادام و..............)
- نان ، غلات كامل ، برنج ، ماكاراني و غذاهاي مشابه
- ميوه ها وسبزي هاي تازه ، كنسرو شده يا منجمد شده بدون سس
- حبوبات از قبيل عدس و انواع لوبيا
- بيسكويت هاي كم چربي
