راهنمای بیمار سنگ ادراری
شرح بیماری
سنگها از کلیه تا مثانه ممکن است در هر جایی تشکیل شود. اندازه سنگها از رسوبات ریز دانه ای که اصطلاحاً شن ادراری نامیده می شود تا سنگهای بزرگ مثانه که ممکن است اندازه پرتقال باشند، متفاوت است در حدود نیمی از بیماران با یک سنگ کلیه ممکن است در طی ۵ سال بعد دچار حملات دیگری از سنگ کلیه شوند.
- علل تشکیل سنگ
- غلظت موادی مثل اگزالات کلسیم فسفات کلسیم اسید اوریک که در ادرار افزایش می یابد .
- کمبود موادی مثل : سیترات
- کمبود مایعات در بدن بیمار
- عفونت ادراری
- رکود ادراری
- دوره های بی حرکتی
- اختلالات ژنتیکی
- تحقیقات نشان میدهد که نوشابههای گازدار ) انواع کولا ) یکی از مهم ترین موادی است که موجب تولید سنگ کلیه میشود .
- علائم بالینی
تظاهرات بالینی بستگی به وجود ،انسداد عفونت و آدم دارد. در صورت بروز سنگهای ادراری علائم به صورت زیر مشاهده میشود
- درد عمیق و شدید در منطقه دنده ای - مهرهای دردی که از کلیه منشا می گیرد در زنان به قسمت جلو و پایین مثانه و در مردان به بیضه ها انتشار می یابد.
- اغلب خون در ادرار وجود دارد.
- چرک ممکن است در ادرار باشد
- تهوع و استفراغ
- احتمال اسهال و ناراحتیهای شکمی وجود دارد.
- تکرر و سوزش ادرار ) غالبا بیمار تمایل به ادرار کردن را دارد اما مقدار خیلی کمی ادرار دفع میکند که معمولا به علت ساییدگی ناشی از وجود ،سنگ در ادرار خون وجود دارد.
- عوارض احتمالی
به دنبال ایجاد سنگهای ادراری ممکن است عوارض زیر در بیمار بروز نماید:
اختلال عملکرد مزمن مثانه سنگهای مثانه ای که درمان نمی شوند میتوانند مشکلات ادراری دراز مدتی مانند سوزش و درد در حین ادرار کردن یا تکرر ادرار ایجاد کنند. همچنین سنگهای مثانه میتوانند در دهانه مجرای ادرار جایی که ادرار از مثانه خارج شده به سمت مجرای ادراری رفته و مسیر عبور ادرار را مسدود کنند.
عفونت های دستگاه ادراری
- تشخیص
پزشک جهت تشخیص از اقدامات زیر استفاده می نماید
- رادیوگرافی ساده از کلیه مثانه، حالب
- تست ادرار ۲۴ ساعته
- آزمایش خون و ادرار
- عادات غذایی
- تاریخچه دارویی
- تاریخچه خانوادگی در مورد سنگهای ادراری
- درمان
- با توجه به شدت بیماری پزشک اقدامات درمانی زیر را انجام میدهد سنگ با قطر کمتر از ۷ میلیمتر خود به خود دفع می شود. سنگهای بزرگتر را با استفاده از سنگ شکن یا جراحی خارج می کنند.
- هدف فوری در درمان تسکین درد است که از مسکنهای مخدراستفاده می شود.
- حمام داغ یا استفاده از گرمای مرطوب روی ناحیه پهلوها مفید می باشد.
- غیر از مواردی که بیمار به علت استفراغ یا نارسایی قلبی نیاز به محدودیت مایعات ،دارد بیماران باید مصرف مایعات را افزایش دهند.
- درمان توسط سنگ شکن
در این روش سنگها توسط امواج شوک که از طریق آزاد شدن انرژی و انتقال آن از طریق آب میباشد که این امر موجب شکسته شدن سنگ میگردد.
- وجود خون در ادرار تا چند روز پس از سنگ شکنی طبیعی است اشکالی ندارد.
- درمان جراحی
- امروزه فقط ۱ تا ۲ درصد بیماران جراحی می شوند.
- رژیم غذایی و تغذیه
با توجه به اینکه نوع سنگهای ادراری از چه نوعی باشد رژیم غذایی خود را به صورت زیر تنظیم نمائید
- سنگهای کلسیمی
- مصرف زیاد مایعات
- محدودیت پروتئین ،گوشت مرغ، ماهی، تخم مرغ محدودیت نمک
- محدودیت کربوهیدراتهای ساده (قند، شکر، شیرینی)
- سنگهای اسید اوریکی
- مصرف مایعات فراوان
- مصرف سبزیجات تازه
- مصرف رژیم غذایی کم پورین
- غذاهایی که حاوی پورین هستند عبارتند از :
- ماهی، صدف،
- ماهی کولی ،مارچوبه ،قارچ ،گوشت که این افراد باید مصرف این غذاها را کاهش دهند.
- سنگهای اگزالاتی
- مصرف مایعات فراوان بیش از ۴ لیتر در روز
- اغلب لازم است در طول شب نیز بیدار شده و آب بنوشند.
- لازم است رژیم سرشار از سبزیجات تازه مصرف شود. نوشیدن روزانه یک لیوان آب پرتقال بهتر از سایر انواع مرکبات در پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه موثر است.
- فعالیت
در صورت ابتلا به سنگهای ادراری فعالیت خود را به صورت برنامه ریزی نمائید: ورزش و فعالیت روزانه از تشکیل سنگ های ادراری پیشگیری می کند. ورزشهای سبک در فضای باز مثل قدم زدن دوچرخه سواری، طناب زدن مفید است. عدم تحرک و شیوه زندگی ساکن و بدون حرکت توقف ادرار را افزایش میدهد
از عرق کردن زیاد که باعث کاهش ادرار و افزایش غلظت آن میشود باید اجتناب کنید.
برای درمان سنگهایی که در حالب قرار میگیرند طناب زدن نیزراهکار مناسبی است.
- در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمائید؟
- افزایش درد
- عدم توانایی در تخلیه ادرار
- تغییر در رنگ وبوی ادرار
- درجه حرارت بالاتر از ۳۸ و در صورت داشتن سرگیجه
- کاهش فشار خون
- رنگ پریدگی
- عرق سرد و تاری دید
