- شرح بیماری
دیابت بارداری وضعیتی است که در آن قند خون برای اولین بار در زمان بارداری بالا میرود. این وضعیت تقریباً در ۴/۵ تا ۶ درصد تمام حاملگیها اتفاق میافتد. شایع ترین زمان بروز دیابت حاملگی بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری است .
علل
در طی بارداری افزایش هورمونهای خاصی که توسط جفت ساخته میشوند کمک میکند تا مواد غذایی از مادر به جنین در حال تکامل منتقل شود. سایر هورمونهای تولید شده از جفت ، به مادر برای جلوگیری از افت قند خون کمک می.کنند در طی دوران بارداری این هورمونها میتوانند تا حدی باعث افزایش قند خون مادر عدم تحمل گلوکز ) شوند. اگر لوزالمعده ی مادر نتواند به اندازه کافی انسولین برای غلبه بر افزایش هورمونهای بارداری تولید کند مقدار قند خون بالا میرود و نتیجه آن دیابت بارداری است.
عوامل خطر
عوامل زیر خطر ابتلا به دیابت حاملگی را برای زنان باردار افزایش میدهند
- داشتن اضافه وزن قبل از بارداری یا در طی بارداری
- وجود قند در ادرار مادر
- قند خون در حالت ناشتا زیاد باشد
- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت (مرض قند)
- سابقه به دنیا آوردن حداقل یک نوزاد با وزن بالای ۴ کیلوگرم.
- سابقه به دنیا آوردن نوزاد مرده
- ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری قبلی. زیاد بودن مایع آمنیوتیک
عوارض
دیابت میتواند برای روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد. در اوایل بارداری دیابت مادر میتواند منجر به بروز نقصهای مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین گردد. در طی سه ماهه دوم و سوم بارداری،
دیابت مادر میتواند منجر به تغذیه و رشد زیاد از حد کودک گردد. داشتن نوزاد بزرگ و با وزن ،بالا خطر زایمانهای پر خطر و سخت را افزایش میدهد و پس از زایمان احتمال افت شدید قند خون در نوزاد وجود دارد
علائم
مادر بارداری که مبتلا به دیابت بارداری میشود علائم زیر ممکن است درفرد بروز نماید
- تشنگی
- خستگی و ضعف
- افزایش دفعات ادرار
- تاری دید
تشخیص و مدیریت و کنترل بیماری
جهت تشخیص و مدیریت این بیماری اقدامات زیر را انجام دهید: زنان باردار باید در مراحل اولیه بارداری برای تشخیص دیابت حاملگی غربالگری شوند زنان باردار بین هفته ۲۴ تا ۲۸ حاملگی باید برای دیابت حاملگی آزمایش شوند برای آزمایش دیابت ،حاملگی اگر زن باردار جواب آزمایش اولش طبیعی باشد ، اما عوامل خطر ابتلا به دیابت حاملگی را داشته باشد این آزمایش باید مجدداً طی هفته ۲۴ تا ۲۸ حاملگی تکرارشود.
تست تحریکی غربالگری (گلوکز قند خون (GCT)
برای این تست یک نوشیدنی شیرین می خواهید کرد و پس از یک ساعت سطح قند خون شما چک خواهد شد. این تست در هر زمانی از روز قابل انجام است.
تست تحمل گلوکز : (OGTT)
حداقل ۳ روز قبل از انجام این ،تست باید رژیم غذایی عادی داشته باشید و حداقل ۸ ساعت قبل از انجام تست ناشتا باشید. قند خون قبل از انجام تست اندازه گیری می.شود. پس از آن شما یک نوشیدنی شیرین حاوی ۱۰۰ گرم (گلوکز مینوشید و قند خون شما، یک ساعت، دو ساعت و سه ساعت بعد از آن چک می.شود اگر قند خون حداقل در دو مورد بالاتر از حد طبیعی باشد شما مبتلا به دیابت بارداری هستید.
دیابت حاملگی با مراحل زیر قابل کنترل و مدیریت است
- بررسی مقدار قند خون روزانه ۴ نوبت اندازه گیری ( قبل از صبحانه، ۲ ساعت بعد از صبحانه ، 2ساعت بعد از وعده های اصلی غذا در صورت نیاز)
- اندازه گیری کتون در ادرار
- تبعیت از برنامه ی رژیم غذایی تهیه شده توسط پزشک یا کارشناس تغذیه
- انجام ورزش بعد از کسب اجازه از پزشک ، ماما یا مراقب خود
- تزریق انسولین در صورت نیاز .
- کنترل فشار خون در حد طبیعی.
دارو
- انسولین تنها دارویی است که در طی بارداری برای کنترل دیابت قابل استفاده است.
- محل تزریق انسولین در مادران باردار تزریق را در هر محلی که بتوانید با انگشتانتان جمع کنید و ۲/۵ سانت آنرا بالا بکشید میتوانید انجام دهید. پوست در ناحیه ای که رحم واقع شده .است شدیداً کشیده میشود، به همین علت در اواخر بارداری شما نمیتوانید با انگشتانتان پوست را به اندازه ی ۲/۵ سانت جمع کنید بنابراین بهتر است در نقاط دیگر مثل بازو یا ران، انسولین را تزریق کنید. داروهای خوراکی از جفت عبور کرده و بر روی جنین تأثیر میگذارند و باعث افت قند خون جنین میشود ولی انسولین از جفت عبور نمیکند بنابراین انسولینی که مادر تزریق میکند در خون جنین وارد نمیشود.
- با کنترل دقیق قند خون قبل و هنگام بارداری میتوان بروز این گونه نقصهای مادرزادی را به مقدار زیاد کاهش داد. در واقع کنترل قند خون در ۱۲ هفته ی اول بارداری بسیار مهم است چنانچه در کنترل قند خون تان موفق باشید نوزاد شما بهترین شانس را برای شروع یک زندگی سالم خواهد داشت.
-
رژیم غذایی و تغذیه
در زمانی که به دیابت حاملگی مبتلا هستید لازم است رژیم غذایی خود را به صورت زیر تنظیم نمائید
- سه وعده غذای اصلی و ۲ تا ۳ میان وعده غذای خود را هر روز در ساعات معین و ثابتی میل کنید
- هرگز وعده های اصلی و میان وعده ها را حذف یا فراموش نکنید. اگر دچار ویار و حالت تهوع صبحگاهی هستید قبل از خارج شدن از رختخواب ۱ تا ۲ بیسکویت گندمی بخورید یا از غلات صبحانه (کورنفلکس) استفاده کنید. مقادیر هر وعده را کم کنید اما تعداد دفعات خوردن تان را در طول روز افزایش دهید و از خوردن مواد غذایی پرچرب و سرخ شده پرهیز کنید چنانچه انسولین تزریق میکنید و به ویار صبحگاهی نیز مبتلا هستید حتماً باید در مورد افت قند خون صبحگاهی خود اقدامات لازم را انجام دهید
- استفاده از غذاهای حاوی فیبر زیاد مانند نانهای حاوی غلات کامل، غلات صبحانه، برنج ، میوه و سبزیجات تازه.
- جهت داشتن یک رژیم خوب با پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت کنید.
-
فعالیت
در صورتی که به دیابت حاملگی مبتلا هستید فعالیت خود را به صورت زیر تنظیم نمائید
- حداقل ۳۰ دقیقه در روز فعالیت فیزیکی از قبیل پیاده روی داشته باشید داشتن فعالیت متوسط فیزیکی نظیر پیاده روی سریع به کنترل بیماری کمک می.کند ) با پزشک خود مشورت کنید
-
- اگر شما فعالیت فیزیکی را در طی بارداری شروع کردید، به آهستگی شروع کنید و مقدار آن را به تدریج افزایش دهید. زمانی که باردار هستید از فعالیتهایی که شما را در معرض افتادن بر روی شکم و یا صدمات شکمی قرار میدهد از جمله اسب سواری و بسکتبال پرهیز کنید.
-
عواقب مورد انتظار
- در بیشتر موارد علائم با درمان قابل کنترل است و بهبودی حاصل میشود. شما باید ۶ تا ۱۲ هفته بعد از تولد نوزاد تست قند خون را انجام دهید. در اکثر خانم های مبتلا به دیابت بارداری، بعد از اتمام بارداری دیابت از بین میرود.
-
در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمائید؟
- در صورت داشتن علایم : پوست گرم و خشک و بوی شیرین و یا بوی میوه در تنفس که توسط خانواده تشخیص داده میشود .
- نبض تند با فشار خون طبیعی و احساس گیجی و عدم آگاهی به اطراف.
- در صورت دریافت انسولین و داشتن علائم تعریق و رنگ پریدگی, سرگیجه و سردرد، نبض تند و فشار خون ،طبیعی لرزش و اضطراب، احساس گرسنگی شدید و ضعف به اورژانس مراجعه کنید.
