راهنمای بیمار
خونریزی داخل مغزی
- شرح بیماری
مغز و نخاع دارای بافتی نرم است که درون جمجمه قرار گرفته است و به وسیله ی پردههایی به نام مننژ محافظت میشوند که سه لایه آن از داخل به خارج عبارتند از:
- نرم شامه پرده ظریفی است که روی مغز و نخاع قرار میگیرد.
- عنکبوتیه پردهی ظریفی است که بین سخت شامه و نرم شامه قرار می گیرد و در این فضا مایع مغزی نخاعی وجود دارد.
- سخت شامه پردهی ضخیمی است که سطح داخلی استخوان جمجمه و سطح خارجی عنکبوتیه را می پوشاند.
- مایع مغزی نخاعی مایعی شفاف و بدون رنگ است که از بطنهای مغزی تولید میشود به طور طبیعی همه انسانها مقداری مایع مغزی نخاعی در اطراف مغز و نخاع خود ،دارند این مایع به طور مرتب در اطراف مغز و نخاع در حال چرخش است و مواد مغذی را در اختیار سلولهای عصبی قرار میدهد و مواد زائد حاصل از سوخت و ساز را دور می.کند چهار بطن در مغز وجود دارد بطنهای چپ و راست کناری و بطنهای سوم و چهارم بطنها وظیفه تولید مایع مغزی نخاعی را برعهده دارد. خونریزی داخل مغزی یعنی خونریزی که در داخل بافت مغز رخ داده و بطور عمده با ایجاد فشار روی بافت اطراف سبب بروز علائم می شود.
- انواع خونریزی داخل مغزی
- خونریزی بالای سخت شامه لخته یا هماتوم بدنبال ضربه ی ناشی از شکستگی جمجمه ایجاد میشود بیمار دوره کوتاهی از عدم هوشیاری را تجربه کرده و بعد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. به همین سبب لازم است در هر بیماری که بدنبال ضربه به سر دوره ای از بیهوشی داشته است، سی تی اسکن انجام شود. خونریزی داخل بطنهای مغزی بسیار نادر و بیشتر در نوزادان تازه متولد شده به ویژه در نوزادانی که قبل از هفته ۳۲ به دنیا می آیند، شایع می باشد.
- خونریزی یا هماتوم زیر سخت شامهای به تجمع خون بین سخت شامه و عنکبوتیه گفته می.شود منشا خونریزیها اغلب وریدی یا سیاهرگی و
- بیشتر وریدهای کوچک میباشد به همین دلیل ممکن است علائم دیرتر بروز می کند.
- علل و عوامل تشدید کننده
از عللی که باعث ایجاد خونریزی مغزی میشود میتوان به موارد زیر اشاره نمود: آسیب به سر که شایع ترین علت میباشد.
تومور مغزی عفونت در هر قسمت از دستگاه عصبی مرکزی پارگی یک آنوریسم یا قسمت ضعیف شده یک شریان که از هنگام تولد وجود داشته است. غالباً قبل از ،پارگی فشارخون بالا یا تصلب شرایین وجود دارد. مشکلات خونریزی دهنده مانند کم خونی سلول داسی شکل، لوسمی یا سرطان خون و هر اختلالی که عارضه جانبی یک داروی تجویز شده باشد. مصرف داروهای حل کننده لخته و ضد انعقادی. فشار خون بالا علایم شایع
در زمانی که فرد دچار خونریزی مغزی میشود ممکن است علائم زیر در فرد بروز نماید:
- سردردهای راجعه که هر روز بدتر می.شوند غالباً با از دست رفتن هوشیاری دنبال می شود.
- خواب آلودگی گیجی، تشنج یا اغما
- اختلالات بینایی
- استفراغ بدون تهوع
- مردمکهایی به اندازه متفاوت گاهی اوقات)
- کرختی، ضعف یا عدم توانایی حرکت دادن یک طرف بدن
- ضربان قلب و تنفس سريع.
- سفتی گردن همراه با درد در هنگام حرکت.
- تشخیص
پزشک جهت تشخیص خونریزی مغزی اقدامات تشخیص زیر را انجاممی دهد:
سی تی اسکن ام.آر.آیآزمایش مایع مغزی-نخاعی میلوگرافی نوعی عکس برداری خاص از مجرای نخاعی و طناب نخاعی که مستلزم سوراخ کردن نخاع و تزریق ماده حاجب قابل مشاهده در فیلم رادیوگرافی است.
- درمان
هدف از درمان پیشگیری از عوارض حسی حرکتی میباشد که مستلزم بستری شدن در بیمارستان .است درمانهای رایج عبارتند از:
- جراحی برای توقف خونریزی و برداشتن خون لخته شده.
- داروهایی که تورم و فشار مغز را کاهش دهند و در صورت نیاز سایر علایم مانند تشنج را کنترل کنند درمان توانبخشی بسیاری از بیمارانی که بیماری آنها به موقع تشخیص داده شده و درمان شده اند با اقدامات بازپروری فیزیوتراپی، گفتار درمانی و کاردرمانی توانسته اند زندگی عادی و طبیعی داشته باشند.
- عوارض احتمالی
به دنبال خونریزی مغزی عوارض زیر ممکن است در فرد ایجاد شود مرگ یا ناتوانی دایمی شامل فلج نسبی یا کامل، تغییرات رفتاری و شخصیتی و مشکلات گفتاری
ورم مغز و افزایش فشار داخل جمجمه عوارض جراحی مانند عفونت و خونریزی عوارض بیهوشی مانند حساسیت به داروها
- فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
در زمانی که فرد دچار خونریزی مغزی میشود لازم است فعالیتهای خود را به صورت زیر تنظیم نماید
استراحت مطلق در بستر تا برطرف شدن کامل خونریزی
پس از درمان در صورتی که برخی از کارکردهای حرکتی خود را از دست داده باشید کاردرمانی و فیزیوتراپی به شما کمک خواهند کرد تا برای به دست آوردن مجدد مهارتهای پایه مثل غذا خوردن، لباس پوشیدن و توالت رفتن از اندامهای آسیب دیده خود استفاده کنید. پس از بهبود تا حدی که میتوانید فعالیت در زمان قبل از ابتلا به این بیماری را از سر بگیرید بهبودی ۶۱۲ ماه طول می کشد.
- رژیم غذایی
با توجه به وضعیت بیمار رژیم غذایی جهت بیمار به صورت زیر تنظیم می شود: ممکن است لوله ای داخل بینی برای تغذیه یا تخلیه ترشحات معده گذاشته شود و تغذیه از این طریق انجام گیرد
در صورت ثابت ماندن وضعیت و نبود خطر برای بیمار حرکت دادن و تغذیه دهانی با صلاحدید پزشک آغاز میشود.
نکته مهم در مورد این گروه از ،بیماران مشکلات بلعی است و تغذیه سریع میتواند باعث ورود غذا به مجاری تنفسی و ایجاد حالت خفگی يا ذات الریه شود پس غذا خوردن باید کاملا با احتیاط باشد و از غذاهای مایع و رقیق شروع و به تدریج به مقدار آن افزوده شود. جهت پیشگیری از یبوست از رژیم پرفیبر میوه ها و سبزیجات حاوی سبوس و مایعات فراوان استفاده کنید.
از یک رژیم غذایی سالم و کم چرب پیروی کنید. در صورت مصرف الکل یا نوشیدنیهای کافئین دار، آن را از رژیم غذایی خود حذف نمایید.
- مراقبت
افرادی که دچار خونریزی مغزی شدهاند با توجه به شدت آسیب لازم است جهت عدم پیشرفت علائم و بهبودی نسبی سریعتر مراقبتهای زیر را مد نظر قرار دهند اگر جراحی ممکن ،باشد احتمال بهبودی وجود دارد. ممکن است در بعضی موارد فلج ،نسبی ضعف یا کرختی و مشکلات گفتاری و بینایی باقی بماند. ناحیه آسیب دیده مغز نمی تواند بهبود یابد. البته غالباً نواحی آسیب ندیده مغز میتوانند کارکرد از دست رفته را یاد بگیرند. این امر معمولاً مستلزم نوتوانی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی یا گفتار درمانی است پای بندی و دید مثبت تأثیر بسیاری بر موفقیت فرایند نوتوانی میگذارد.
ممکن است مدتی قادر به حرکت نباشید و نتوانید موقع راه رفتن تعادل خود را حفظ کنید و زمین بخورید. پس نظارت و کمک اطرافیان و کارکنان پزشکی هنگام راه رفتن شما ضروری است. به تنهایی اقدام به راه رفتن نکنید از کلاه های ایمنی محافظ جهت جلوگیری وارد آمدن ضربه به سراستفاده کنید.
از چرخاندن بیش از حد سر خودداری کنید. در صورت داشتن مزه شور در دهان یا ترشح از محل عمل باید پزشک یا پرستار را در جریان قرار دهید. از سرفه، عطسه و باد انداختن در بینی خودداری کنید زیرا باعث فشار آمدن به ناحیه عمل خواهد شد. مصرف داروهای ضد تشنج قبل و بعد از عمل جراحی میتواند به جلوگیری از حملات صرع کمک نماید.سر بیمار تا زمان کشیدن بخیه ها باید خشک باقی بماند.
- در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمایید؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان هر یک از علایم خونریزی مغزی را داشته باشید. این یک اورژانس است. در صورت عود علائم پس از جراحی در صورت وجود شنت ،مغزی چنانچه در اثر حادثه ای مانند تصادف «شنت» از کار افتاد و علائمی مانند تحریک پذیری و استفراغهای مکرر، اختلال در هوشیاری و بینایی ایجاد شد، باید بیمار را به سرعت به مرکز درمانی منتقل کرد
